Η κυτταρολογία είναι μια ιατρική ειδικότητα που αναγνωρίζει γρήγορα, αποτελεσματικά τις προκαρκινοματώδεις καταστάσεις καθώς και τον καρκίνο.
Ο κυτταρολόγος εξετάζει στο μικροσκόπιο κύτταρα από πάσχουσες περιοχές του ανθρώπινου σώματος με σκοπό να διαγνώσει αν πρόκειται για κάποια μορφή καρκίνου, για μια αρχόμενη δυσπλασία (προκαρκινική βλάβη) ή για μια καλοήθη πάθηση.
Η κυτταρολογική εξέταση θεωρείται μια από τις ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους για την διάγνωση καρκινικών, προκαρκινικών αλλοιώσεων, καλοηθών όγκων αλλά και ορισμένων μολυσματικών καταστάσεων καθώς μπορεί να γίνει σε απλές συνθήκες ιατρείου προκαλώντας καθόλου έως ελάχιστη δυσφορία στον ασθενή.
Η κυτταρολογία περιλαμβάνει την αποφολιδωτική μέθοδο λήψης καθώς και την παρακέντηση δια λεπτής βελόνης FNA.
Αξία της Κυτταρολογίας στην Ιατρική επιστήμη
- Στην προληπτική ιατρική με το γνωστό τεστ Παπανικολάου, η εφαρμογή του οποίου έδωσε και δίνει παγκοσμίως τα γνωστά, αδιαμφισβήτητα αποτελέσματα
- Η εφαρμογή ανοσοκυτταροχημικών τεχνικών και μοριακών μεθόδων σε κυτταρολογικό υλικό συμβάλλει τα μέγιστα στο διαγνωστικό τμήμα αφενός και στο follow-up αφετέρου των ογκολογικών και όχι μόνο ασθενών, καθώς και στην πρόγνωση διαφόρων νοσημάτων
- Στην κλινική ιατρική με τη διαγνωστική κυτταρολογία, ανεκτίμητη βοήθεια των κλινικών – θεραπόντων ιατρών
- Στην πρόγνωση και παρακολούθηση ογκολογικών ασθενών μετά το χειρουργείο ή μετά την ακτινοθεραπεία -χημειοθεραπεία
Αντικείμενο μελέτης κυτταρολογίας
Γενικές Τεχνικές FNAC:
Υλικό αναρρόφησης με λεπτή βελόνη επιπολής και εν τω βάθει οργάνων, κυστικών ή συμπαγών βλαβών διαφόρων οργάνων, όπως: μαστός, θυρεοειδής, σιελογόνοι αδένες, λεμφαδένες, πνεύμονας, μεσοθωράκιο, ενδοκοιλιακά όργανα, οστά κ.λ.π. με τη βοήθεια ή μη απεικονιστικών μεθόδων.
Παρακέντηση με βελόνα (FNA-FNB)
H παρακέντηση με βελόνα (FNA-FNB) έχει καθιερωθεί ως εξέταση εκλογής στην καθημερινή κλινική πράξη, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις διερεύνησης πιθανής κακοήθειας μιας βλάβης, λόγω της απλότητάς της, της υψηλής διαγνωστικής της ακρίβειας και της ασφάλειάς της. Η αλματώδης ανάπτυξη στον τομέα της ιατρικής απεικόνισης τα τελευταία χρόνια, δίνει σήμερα τη δυνατότητα κατευθυνόμενης παρακέντησης υπό απεικονιστική καθοδήγηση, σε επιλεγμένα σημεία με εκπληκτική ακρίβεια.
EUS –FNA Ήπαρ
Η παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA) των εστιακών αλλοιώσεων του ήπατος μπορεί να γίνει διαδερμικά (υπό την κατεύθυνση αξονικού τομογράφου ή υπερήχων) ή υπό ενδοσκοπικό υπέρηχο (EUS) διαμέσου γαστρικής / διαδωδεκαδακτυλικής προσπέλασης (σχεδόν αποκλειστικώς σε αλλοιώσεις του αριστερού λοβού του ήπατος). Αντενδείξεις της FNA είναι η αιμορραγική διάθεση, η μη ασφαλής προσπέλαση της εστιακής αλλοίωσης, ο μη συνεργαζόμενος ασθενής και η απόφραξη του γαστρεντερικού σωλήνα (ιδιαίτερα για EUS-FNA).
Πλεονεκτήματα
- Βοηθά στον προεγχειρητικό σχεδιασμό της θεραπείας.
- Είναι ελάχιστα τραυματική τεχνική (οργανικά και ψυχολογικά).
- Μπορούν να εφαρμοστούν ανοσοκυτταροχημικοί ή μοριακοί δείκτες.
- Χαμηλό κόστος.
- Είναι καλά αποδεκτή από ιατρούς και ασθενείς.
- Εκτιμώνται πολλά οζίδια/αλλοιώσεις.
- Παρέχει γρήγορο και αξιόπιστο αποτέλεσμα
- Αποφεύγεται η ανοιχτή βιοψία σε μη νεοπλασματικές αλλοιώσεις, σε ανεγχείρητους ή υποτροπιάζοντες καρκίνους.
- Ανακουφίζει την ασθενή μετά την κενωτική παρακέντηση κύστης.
- Παρέχει ακριβή και γρήγορη εκτίμηση της υποτροπής σε τοπικά αναπτυσσόμενους καρκίνους (ιδίως υποτροπή στο θωρακικό τοίχωμα) για καλύτερη σταδιοποίηση του όγκου.
- Οι επιπλοκές της FNA είναι μικρής σημασίας και σχεδόν ανύπαρκτες. Ο πόνος είναι η συχνότερα αναφερόμενη επιπλοκή. Πολύ σπανιότερα έχει επίσης αναφερθεί πνευμοθώρακας
Αποφολιδωτική κυτταρολογία:
- Πτύελα
- Υγρά κοιλοτήτων (πλευριτικό, ασκιτικό, αρθρικό, περικαρδιακό),
- ENY,
- Επιχρίσματα κόλπου-τραχήλου μήτρας (test Παπανικολάου – Thin Prep Pap test)
- Επιχρίσματα ενδομητρικής κοιλότητας
- Ούρα
- Έκκριμα θηλής μαστού και υγρό αναρρόφησης θηλής μαστού μετά από πρόκληση
- Επιχρίσματα δερματικών βλαβών
- Επιχρίσματα βλεννογόνων(στοματική κοιλότητα,λάρυγγας, φάρυγγας, αμυγδαλές, αιδοίου, πρωκτού κ.α.)
- Εντυπώματα χειρουργικών παρασκευασμάτων
Υλικά μετα απο ενδοσκόπηση:
Βρογχοσκόπηση (TBNA, βρογχική ψήκτρα, βρογχικό έκπλυμα, βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα BAL για τη διάγνωση Διάμεσων Διάχυτων Πνευμονοπαθειών), γαστροοισοφαγοσκόπηση (γαστρικό υγρό, ψήκτρα βλαβών στομάχου, οισοφάγου), ERCP, κυστεοσκόπηση κλπ.
Cell Block:
Eγκλεισμός ιζήματος σε παραφίνη